Co łączy Bachusa z Fenicją?
Co łączy boskie mity z dzisiejszą cywilizacją?
I czy dotykając wielkiego monumentu wierzymy w mistyczne przekazy?
Dionizos vel Bachus – bóg płodności, dzikiej natury, rozkoszy i wina. To właśnie jemu legendy przypisują odkrycie soku z winorośli. Dlatego dziś często mówimy o winie jako boskim napoju czy napoju bogów.
W Baalbek (obiekt z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO) w Dolinie Bekaa znajduje się miejsce kultu Bachusa, datowane na II w n.e i jest to jedna z najlepiej zachowanych starożytnych świątyń na świecie – jest większa niż grecki Partenon Bogini Ateny. Doświadczając tak wielkiego dzieła, można uwierzyć, że stworzyły je olbrzymy, bo zwykłego człowieka to przerasta
Nie bez powodu Świątynia Bachusa została wybudowana na ziemiach fenickich. To właśnie na tych terenach odkryto jedne z najstarszych śladów winiarstwa na świecie sięgające 6000 lat (choć istnieją jeszcze dwie teorie). To Fenicjanie nauczyli uprawy winorośli Greków, Włochów czy Egipcjan. Zresztą ziemie libańskie udowadniają na każdym kroku niesamowitą historię i tradycję winiarstwa, bo winogrona po dziś dzień uwielbiają te tereny i klimat.
Wróćmy do Bachusa. Wiele go łączy z Fenicją. Jego dziadkiem był Cadmus i ten wątek zasługuje na małą wzmiankę.
Cadmus (Kadmus) był pierwszym greckim bohaterem i pogromcą potworów przed Heraklesem. Uważa się, że dał początek fenickiemu alfabetowi, który dał początek alfabetowi na całym świecie. Za miejsce odkrycia uważa się miasto Byblos/Jbail (obiekt z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO) – jest to najstarsze miasto na świecie wciąż zamieszkałe przez ludzi. I tak do dziś między starożytnymi ruinami miasta (sięgającymi 13 wieków) i starego portu rybackiego mieszkają współcześni Libańczycy.
Cadmus nadal jest tutaj czczony jako „nosiciel listu” dla świata, a sam alfabet fenicki został wpisany na listę UNESCO Pamięć Świata. Dużo tego UNESCO w Libanie, prawda?
Legenda Bachusa
Narodził się z romansu Boga Zeusa z kochanką i zwykłą śmiertelniczką Seleme, córką Cadmusa. Zazdrosna żona Zeusa – Hera, dowiedziawszy się o niewierności męża, postanowiła się zemścić. Przybrała ludzką postać i namówiła matkę Bachusa, aby zakwestionowała boskość jego ojca i zażądała stosownych dowodów. Zeus uległ namowom kochanki i pojawił się przed nią w swej prawdziwej postaci – ciskając piorunami. Seleme zginęła na miejscu, a syna Zeus zdołał uratować umieszczając sześciomiesięczny płód w swoim udzie. Po narodzinach dziecka Zeus oddał go pod opiekę nimf deszczu na górze Nysa. Pamiętliwa Hera nie zapomniała jednak o młodzieńcu i zesłała na niego obłęd. Błąkał się młody bóg po Ziemi zanim z szaleństwa wyleczyła go jego babka, matka bogów – Rea. Następnie udał się na Bliski Wschód, gdzie nauczył ludzi uprawy winnej latorośli i wyrabiania win.
Bachus w sztuce
Wielcy sztuki renesansu bardzo upodobali sobie wizerunek Bachusa i często inspirowali się jego legendą w swojej twórczości. Jest tego tak wiele, że mało kto by doczytał do końca 
Najbardziej znane jest dzieło Caravaggio pt. „Bachus” z 1596 roku. Artysta przedstawia nastrój panującego przesytu i rozkoszy młodego boga, który przeciwstawia przemijaniu: zgniłe owoce i ogarniający mrok. Caravaggio uwielbiał stosować przeciwstawną symbolikę, także w tym obrazie: młodość kontra przemijanie, światło kontra mrok, rozkosz kontra żałoba, życie kontra śmierć. Obraz znajduje się w Galerii Uffizi we Florencji.
Podobno w wersji „Chorego Bachusa” można dostrzec autoportret samego artysty. To wcześniejsze, pełne autoironii dzieło z roku 1594, w którym bóstwo ukazane jest jako sam artysta, w dodatku dotknięty ciężką chorobą. Obraz znajduje się obecnie w muzeum Galleria Borghese w Rzymie.
„Bachus” – ponad dwumetrowa marmurowa rzeźba Michała Anioła, datowana na rok 1497. Dzieło przedstawia pijanego Bachusa trzymającego w prawej dłoni kielich z winem, chwiejącego się na nogach, a tuż za nim wiernego małego satyra. Obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum narodowego w Pałacu del Bargello we Florencji.
„Tryumf Bachusa i Ariadny” – Annibale Carracci;
„Bachus i Ariadna” – Tycjan;
„Mieszkańcy Andros” – Tycjan;
„Bacchus i Ariadne” (Bacchanalia) – Nicolas Poussin;
„Bacchus i Ariadna” – Jacopo Tintoretto;
„Spotkanie Bachusa i Ariadny” – Sebastiano Ricci;
I wiele wiele jeszcze…
Wino i sztuka, sztuka i wino – łączy je bardzo wiele. To niekończąca się historia, wielość wrażeń oraz różnych spojrzeń na to samo dzieło. Ilu widzów, tyle opinii i wszystkie akceptowalne, a czemu nie…
